Рахиттің әртүрлі себептері бар, көбінесе бұл D3 дәруменінің ерте жастағы баланың (3 айдан 18 айға дейін) ағзасына жеткіліксіз енуіне байланысты. Егер бұл дәрумен ұзақ уақыт бойы жеткіліксіз болса, фосфор мен кальций алмасуы бұзылады, бұл өз кезегінде сүйектердің дұрыс қалыптаспауына және олардың деформациясына әкеледі. Бұл ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін, сондықтан ата-аналар рахиттің алдын-алуды уақытында жүргізуі керек.
Балада рахитті қалай тануға болады?
D3 дәруменінің болмауына байланысты рахиттің классикалық белгілері 6 айдан асқан балаларда айқын көрінеді. Алайда, алғашқы «қоңыраулар» әдетте өмірдің 2-3 айында, ал шала туылған нәрестелерде 1 айдың соңында пайда болады. Алдымен баланың мінез-құлқы өзгереді: ол мазасыз, тез қозғыш болады, қатты дыбыстардан сескенеді, нашар, мазасыз ұйықтайды, бұрын қалыптасқан дағдыларын, моторикасын жоғалтады. Тер бөлінудің жоғарылауы (әсіресе айқайлау, тамақтандыру, ояну кезінде), тердің жағымсыз қышқыл иісі және терінің тітіркенуі (қышуы) балада рахит ауруын тануға көмектеседі. Бала басын жастыққа үйкелеу мүмкін, сондықтан желкедегі шаш жоғалып, желкесі тегіс болады. Аурудың дамуының келесі кезеңінде бұлшықет және жалпы әлсіздік пайда болады: бала кеш отыра бастайды, тұрып, жүре бастайды, тістері кеш шыға бастайды. Кейіннен, егер шаралар қабылданбаса, сүйек деформациясы басталады: бас сүйегінің төртбұрышты пішінінің, «тауық» кеудесінің қалыптасуы және т. б. Өмірдің екінші жарты жылдығында жамбас пен жіліншік аймақтарында аяқтың қисаюы байқалады, кейіннен остеопороз және жамбас сүйектерінің деформациясы дамиды. Сонымен қатар, рахит кезінде ас қорыту бұзылады: метеоризмге, іш қатуға немесе диареяға бейімділік бар.
Неліктен рахит пайда болады және оны қалай болдырмауға болады?
Жаңа туылған нәрестелерде рахит болашақ ана мен қазірдің өзінде емізетін ананың жұмыртқаны, сүтті, сары майды, нәлім бауырын және құс етін аз тұтынатындықтан немесе мұндай тағамды сіңіру қиындықтары болғандықтан пайда болады. Балалардағы рахиттің пайда болуының тағы бір себебі жүкті әйелдің күн сәулесінде жеткіліксіз болуымен байланысты (бұл күн күнге қараю туралы емес, күн сәулесінің бет пен алақанға күніне кемінде 15-30 минут түсуі туралы айтып отырмыз) – бұл теріде D3 дәруменінің түзілуінің бұзылуына әкеледі.
Отандық ғалымдар D3 дәруменінің жетіспеушілігі жасына байланысты Украинадағы балалардың 72-90%-на тән екенін көрсетеді*. Педиатрлар барлық нәрестелер оны туғаннан бастап қосымша қабылдауы керек екенін атап көрсетеді. Бұл рахиттің дамуын болдырмауға және D3 дәрумені тапшылығының басқа көріністері, әсіресе жиі суық тиюді болдырмауға көмектеседі.
Рахиттің алдын алу үшін D3 дәрумені монопрепараттарын да, онымен бірге кешендерді де қабылдау ұсынылады, мысалы, D3 дәрумені бар БиоГая Протектис. Бұл кешенде баланың ішек микрофлорасының қалыптасуына ықпал ететін L.reuteri DSM 17938 пайдалы лактобактериялары, сонымен қатар D3 дәруменінің 400 ХБ (бала оның белгілі бір үлесін тамақпен бірге алуы керек) бар.
*Квашнина Л.В. Балалық шақтың әртүрлі кезеңдеріндегі D дәрумені: нені білеміз, нені есте сақтауымыз керек және нені ұмыттық //health-ua.com, «Педиатрия» тақырыптық нөмірі №4 (43), желтоқсан 2017 ж.
Рахиттің алдын алу және емдеу
Рахиттің алдын алу үшін өмірдің 4-5 аптасынан бастап 2 жасқа дейінгі толық дені сау емшек сүтімен қоректенетін бала күзден көктемге дейінгі кезең ішінде күн сайын кем дегенде 500 халықаралық бірлік (ХБ) D3 дәруменін қабылдауы керек. Болашақта D3 дәруменін жылына 2-3 курстан 3 ай үзіліспен қабылдау ұсынылады.
Дәрігерлер D3 дәрумені тапшылығы мен рахитты алдын алу үшін туылғаннан бастап сәбилерге D3 дәрумені бар Биогая Протектисті қолдануды ұсынады. БиоГая құрамындағы L.reuteri DSM17938 лактобактериялары адамдар үшін табиғи болып табылады, өйткені олар алғаш рет емшек сүтінен бөлініп алынған. Олар баланың ас қорыту жүйесінің және оның жеке ішек микрофлорасының қалыптасуына ықпал етеді. L.reuteri DSM 17938 лактобактериялары ішекте D3 дәруменнің сіңуін жақсартатыны клиникалық дәлелденген – қан плазмасындағы белсенді метаболит концентрациясын 25% арттырады. Препараттың кешенді әсерінің арқасында баланың ағзасы D дәруменімен толық қамтамасыз етіледі және ас қорыту жүйесі сау микрофлораның қалыптасуына байланысты қоршаған ортаның әсеріне жақсы бейімделеді.
D3 дәрумені бар Биогая Протектисті балаға өмірдің алғашқы күндерінен бастап беруге болады.
Жасанды емізілетін, шала туылған, белгілі бір патологиялары бар жаңа туған нәрестелерге арналған D3 дәруменінің дозасын тек педиатр ғана анықтай алады. Рахитті емдеуді тек дәрігер тағайындауы керек. Ол кешенді, ұзақ мерзімді болуы және аурудың даму дәрежесін ескеруі тиіс. Жалпы, емдеудің мақсаты – баланың ағзасында D3 дәруменінің айтарлықтай жетіспеушілігін тудырған себептерді жою. Жағдайлардың басым көпшілігінде рахит қазір ерте сатысында анықталады және баланың денсаулығына теріс әсер етпестен емделеді.
