Балалардағы ішек дисбактериоз
Жаңа туылған нәрестеде асқазан-ішек жолдары (АІЖ) жетілмеген, яғни ферменттер жетіспейді, олардың белсенділігі төмендейді, ішектің дұрыс қозғалғыштығына жауап беретін жергілікті жүйке жүйесі әлі қалыптаспаған. Лакто – және бифидобактериялар нәрестелерге тағамды сіңіруге және таратуға көмектесуі керек,бірақ балаларға жиі дисбактериоз (дисбиоз), яғни олардың жетіспеушілігі жиі анықталады. Бұл ас қорыту жүйесінің бұзылуының әртүрлі белгілерімен көрінеді.
Ішек микрофлорасы жаңа туған нәрестеде егер ол шала туылған болса, реанимация шараларының кешенін өткен болса немесе жасанды емізілсе дұрыс қалыптаспауы мүмкін. Уақытында туылған және дені сау деп танылған балалар да ішек дисбактериозынан сақтандырылмаған. Өйткені, нәресте ішекті колонизациялайтын алғашқы бактерияларды анасынан алады, ал көптеген әйелдерде әртүрлі дәрежедегі дисбиоз бар. Мұның себептері әртүрлі: азық-түліктерде консерванттардың болуы, антибиотиктерді қолдану арқылы емдеу, ашытылған сүт өнімдерін жеткіліксіз тұтыну. Ананың пайдалы ішек бактерияларының жетіспеушілігінің «тұқым қуалауы» көбінесе баланың ішегінде қалыпты микрофлораның қалыптасуының бұзылуына әкеледі.
Жаңа туылған нәрестелерде ішек дисбактериозының даму қаупі факторлары да болуы мүмкін:
- жүктіліктің патологиялық ағымы;
- жүкті әйелге антибиотиктерді қолдану немесе олармен нәрестені емдеу;
- босану кезіндегі хирургиялық араласулар;
- баланы кеудеге кеш ауыздандыру (туылғаннан кейін бір сағат ішінде емес);
- анадағы мастит;
- перзентханада немесе басқа емдеу мекемесінде ұзақ уақыт болу.
Ішек микрофлорасының құрамы мен мөлшеріндегі теңгерімсіздік нәресте үшін ас қорыту проблемаларымен ғана емес, сонымен қатар иммунитеттің нашарлауымен де қауіпті. Болашақта балабақша мен мектепте мұндай балалар ЖРВИ, аллергиялық және жұқпалы ауруларға көбірек бейім екендігі анықталды. Ал ішектің қалыпты микрофлорасын қалпына келтіргенде, яғни дисбиозды дұрыс түзетумен денсаулық жағдайы жақсарады. Осы мақсатта пробиотиктер барлық жастағы балаларда, соның ішінде туылғаннан бастап, әсіресе тиімділігі 224 халықаралық клиникалық зерттеулерде дәлелденген БиоГая жиі қолданылады.
Дисбактериоз дың алғашқы белгілері
Балалардағы дисбактериоздың (дисбиоздың) белгілері ас қорыту бұзылыстарымен байланысты – бұл лоқсу, балалардаңы түйілу, құсу, іш қату, диарея. Әрине, олардың барлығы бір уақытта пайда болмайды, бірінші болып, мысалы, лоқсу және ішек түйілуі пайда болуы мүмкін. Өмірдің алғашқы апталарында нәрестелердің басым көпшілігі газ түзілуінің жоғарылауына, ас қорыту жүйесінің әртүрлі бөліктеріндегі бұлшықеттердің тарылуына салдарынан ішек дәреті алдында және кезінде іштің ауырсынуын (түйілу) сезінеді. Бұл нәрестенің ағзасы ана сүтіне немесе жасанды тамақтандыру қоспаларына бейімделу барысында пайда болады.
Дисбактериозды алдын алу
Нәрестелер мен ерте сәби жасында дисбактериозды алдын алу – қиын мәселе. Шынында да, баланың жеке ішек биоценозы (пайдалы бактериялардың жиынтығы) сияқты ас қорыту жүйесі жетілмегендіктен және тек қалыптасатындықтан, дисбактериоз көріністерінен аулақ болу мүмкін емес. Ата-аналар мұны түсініп, дисбактериоз белгілерін сабырлы түрде қабылдауы керек, өйткені баланың хал-жайы көбінесе емізетін ананың жай-күйіне байланысты. Баланың ағзасында пайдалы микрофлораның дамуын қолдайтын құралды, мысалы, балаға туылғаннан бастап беруге болатын тамшылар түрінде БиоГая препаратын қабылдау тыныштықтың кепілі бола алады. Бұл пробиотик құрамында нәресте ағзасына оң әсер ететін әйелдердің емшек сүтінде кездесетіндерге ұқсас, патенттелген Lactobacillus reuteri Protectis DSM 17938 лактобактериялары бар, олар:
- ас қорытуды қалыпқа келтіруге және оның бұзылуының әртүрлі белгілерін жоюға ықпал етеді;
- бактерияға қарсы препараттарды қабылдау кезінде диареяның алдын алуға және жоюға ықпал етеді;
- шала туылған нәрестелердегі бактериялық және зең инфекцияларының қаупін азайтады;
- иммундық қорғанысты күшейтеді.
Мектеп жасына дейінгі балаларда, мектеп оқушылары мен жасөспірімдерде дисбактериозды алдын-алу көптеген жағдайларда қажет: балабақшаны немесе мектепті ауыстырған кезде (бейімделу кезеңдері), үлкен ақыл-ой және физикалық жүктемесі кезінде, күйзелістер кезінде, суық тию және ЖРВИ кезінде, әртүрлі дәрі-дәрмектерді, әсіресе антибиотиктерді қабылдау кезінде және т. б. Ас қорыту жүйесінің пайдалы микроорганизмдері әртүрлі жағымсыз факторлардың әсеріне өте осал, сондықтан асқазан-ішек жолдарының жағымсыз көріністерін күтпеу керек, алайда дисбактериозды алдын алу үшін балаға пробиотик берген жөн.
Дисбактериозды емдеу
Дисбактериоз ауру емес, сондықтан оны емдеу туралы айту мүмкін емес. Егер мұндай жағдай болса, оны түзету қажет, яғни баланың ағзасына пайдалы ішек микрофлорасы мен ондағы басқа бактериялардың қалыпты сандық және сапалық қатынасын қалыптастыруға немесе қалпына келтіруге көмектесу керек. Ол үшін пробиотиктер, атап айтқанда БиоГая қолданылады. Бұл құралдың құрамында Lactobacillus Reuteri DSM 17938 Protectis тірі лактобактериялары бар. Баланың ішегіне енгеннен кейін L.reuteri DSM 17938 ас қорыту жолдарының шырышты қабығындағы физиологиялық микрофлораның қалпына келуіне ықпал етеді және иммунитеттің белсенділігін ынталандырады. Демек, БиоГая ас қорыту мүшелерінің дисбактериоз белгілерін жоюға ықпал етеді, ағзаның күйіне оң әсер етеді, оның иммундық қорғанысын күшейтеді.
Балалардағы дисбактериозде не істеуге болмайды
Дисбактериоз (дисбиоз) кезінде халықтық әдістерді қолдануға болмайды. Дәрілік шөптердің қайнатпалары да, үй сүтін тұтыну да, баланы тек шикі көкөністер мен жемістермен тамақтандыруға ауыстыру да, сонымен қатар тауық қарыншаларының кептірілген «терілері» сияқты «экзотикалық» құралдар дисбактериозды жеңуге көмектеспейді. Керісінше, аллергия, көтере алмаушылық реакциялары және т. б. мүмкін. Жасына сәйкес ашымалы сүт өнімдерін тұтыну қалыпты пайда әкелуі мүмкін, бірақ бұл дисбиозды түзету үшін жеткіліксіз болуы мүмкін. Бұл мәселені шешудің жалғыз жолы – пробиотик қабылдау. Және бұл жерде де таңдауыңыздан жаңылмауыңыз керек. Егер нәрестелер мен ерте жасындағы балалардағы дисбактериоз туралы айтатын болсақ, бірнеше нәрсені ескеру қажет:
- капсулаларды пайдаланбаңыз, әсіресе оларды ашып және олардың ішіндегісін бірнеше дозаға бөлуге (бұл жағдайда қажетті дозалауды дәл сақтау мүмкін емес);
- кейбір сұйық пробиотиктер қышқылдау, ал нәресте дәмдерді ажыратады, сондықтан ол мұндай құралды түкіріп тастуы мүмкін;
- пробиотиктері бар құрғақ ұнтақтарды қолданар алдында сұйықтықта еріту қажет, мұндай өнімдер қосымша су берусіз тек емшек сүтін қабылдауы керек 6 айға дейінгі балаларға жарамайды.
Швед БиоГая Протектис тамшылары пробиотигін құру кезінде мұның бәрі ескерілді. Бұл пробиотиктің дәмі, иісі жоқ, құрамында қант, лактоза жоқ және тәуліктік дозасы күніне 1 рет 5 тамшыдан тұрады. Бұл дозада 100 млн. тірі белсенді L. reuteri бактериялары бар. Қолданар алдында құтыны шайқау керек, содан кейін тамшыларды қасықтан балаға беріңіз немесе емшек сүтіне, суға немесе басқа сұйықтыққа немесе тағамға қосыңыз.
